De European Deforestation Regulation (EUDR) uitgelegd
Tegen 30 december 2024 moet de implementatie van de EU Deforestation Regulation (EUDR) rond zijn. De nieuwe verordening gaat wereldwijde ontbossing en bosdegradatie tegen door producten met een hoog risico te weren uit de Europese markt. Enkele grondstoffen en afgeleide producten die vaak met ontbossing en bosdegradatie gepaard gaan, staan centraal: palmolie, soja, koffie, cacao, hout, rubber en runderen. Wat houdt de EUDR exact in en wat zijn de gevolgen voor Belgische bedrijven? Je leest het hier.
Ontbossing vormt een grote bedreiging voor de biodiversiteit en ons klimaat. Een aanzienlijk deel van de wereldwijde ontbossing wordt veroorzaakt door de productie van voedingsmiddelen die naar geïndustrialiseerde regio’s zoals Europa gaan. Daar wil de EUDR paal en perk aan stellen via strikte regelgeving voor enkele kritische producten.
De EUDR stelt zeven grondstoffen centraal waarvan de productie vaak tot ontbossing leidt: cacao, koffie, palmolie, soja, hout, rubber en runderen. Afgeleide producten die de grondstoffen bevatten of ermee gemaakt zijn, staan ook opgelijst (in de Annex I). Het gaat dan bijvoorbeeld om leer, chocolade en meubels. De EUDR verbiedt bedrijven nu om al deze kritische grondstoffen op de EU-markt te brengen of uit de EU te exporteren, tenzij ze aan alle volgende voorwaarden voldoen:
ze zijn ontbossingsvrij;
ze zijn geproduceerd volgens de wetgeving van het producerende land én
ze gaan vergezeld van een zorgvuldigheidsverklaring (due diligence statement).
De vereisten gelden voor iedereen die de grondstoffen invoert in Europa en op de Europese markt verkoopt. Alle marktdeelnemers en handelaren die geen kmo’s zijn, moeten jaarlijks en in het openbaar (ook online) communiceren over hun due diligence processen en genomen maatregelen om aan de verplichtingen te voldoen. Op managementniveau moet er een compliance officer aangesteld zijn en een onafhankelijke auditor moet belast zijn met de verificatie, controles en procedures. De ondernemingen worden tot slot onderworpen aan grenscontroles en riskeren aanzienlijke sancties als ze de regels niet opvolgen. De EU-lidstaten voorzien de nationale invulling van die sancties.
Traceerbaarheid en due diligence
Om te kunnen bewijzen dat de goederen in kwestie niet bijdragen aan ontbossing of bosdegradatie, is traceerbaarheid onmisbaar. Elk volume van EUDR-producten dat Europa binnenkomt, moet voor 100% kunnen worden teruggebracht tot het areaal van oorsprong. Zo’n strenge eis maakt van de EUDR een echte gamechanger: alle boerenbedrijven in EUDR-sectoren, van kleine cacaoboeren tot grote palmplantages, moeten met GPS-systemen in kaart worden gebracht. De herkomst van al die volumes wordt vervolgens in alle stappen van de supply chain bijgehouden.
Die traceerbaarheid hangt sterk vast aan het principe van due diligence: een uitgebreide risico-oefening die analyseert waar in de keten mogelijks wanpraktijken gebeuren. Vanuit die kennis neem je als onderneming gepaste maatregelen. Due diligence wordt ook in andere EU-wetgeving vereist, zoals in de CSDDD en CSRD . De EUDR onderscheidt zelf de volgende 3 stappen in het due diligence-onderzoek, waarna je een due diligence verklaring indient bij een centraal informatiesysteem.
Due diligence stappen binnen de EUDR:
1. Informatie verzamelen over conformiteit
Je moet alle relevante informatie inwinnen, en meedelen in je due diligence verklaring. Het gaat onder meer over de grondstof of het product in kwestie, de hoeveelheid, leverancier, land van productie, bewijs van legale oogst enzovoort. Een belangrijke vereiste zijn de geografische coördinaten van de percelen waar de grondstof is geproduceerd. Kan je de vereiste informatie niet voorleggen in je due diligence verklaring, dan moet je ervan afzien het product in de handel te brengen. Voor wie het zich afvroeg: de info moet je vijf jaar lang bewaren.
2. Risico analyseren en beoordelen
Vervolgens evalueer je de risico’s gelinkt aan de grondstof/het product in kwestie. Deze risicoanalyse moet minstens één keer per jaar worden herhaald. Alles draait daarbij rond de risicoclassificatie van het land of de regio waar je grondstof werd geproduceerd. Om de risico’s correct en uniform te laten inschatten, bereidt de Commissie een vergelijkende lijst voor, waarin alle productielanden staan gerangschikt volgens het risico op ontbossing en bosdegradatie. Er komen drie niveaus: hoog, standaard of laag. In afwachting van de lijst worden alle landen geclassificeerd als ‘standaard’ (uiterlijk 30 december 2024 moet de lijst bekend zijn). Komen al jouw grondstoffen uit gebieden die een laag risico krijgen toebedeeld, dan zijn er vereenvoudigde due diligence eisen van toepassing.
3. Maatregelen om het risico te verminderen
In stap drie neem je passende en evenredige risicobeperkende maatregelen, indien dit uit de risicoanalyse nodig bleek. Het kan gaan om aanvullende informatie opvragen, (onafhankelijke) audits uitvoeren, ondersteuning verlenen aan je leveranciers, concrete initiatieven nemen om bos te beschermen… De procedures en maatregelen om risico’s te verminderen moeten minstens één keer per jaar worden herzien.
Deep dive: het due diligence statement
Het due diligence statement is een verklaring die je moet indienen bij de douane voorafgaand aan de import naar of export uit de EU. Het bevat de geolocatie-coördinaten van alle percelen waar het product vandaan komt of geproduceerd is en andere relevante informatie, zoals de goederen in kwestie en hun volumes, de plaats en het type van de activiteit enz.
De Commissie zal een informatiesysteem opzetten om alle due diligence statements te verzamelen. Aan elke upload wordt een uniek referentienummer gekoppeld, dat je op jouw beurt ter beschikking moet stellen aan de douane en vaak ook aan de kopers van jouw product. Het gehele systeem moet uiterlijk 30 december 2024 in voege zijn. De deadline is krap, want de Commissie moet tegen dan ook landen en regio’s classificeren op basis van hun risico op ontbossing.
Heb je vragen over het due diligence-onderzoek of -statement? Onze experten staan voor je klaar. Neem contact op via mail@pantarein.be
Wat is de tijdlijn van de EUDR?
In deze tijdlijn vind je de belangrijkste mijlpalen van de EUDR terug:
Dit zijn de regels voor kmo’s
Ook kmo’s die één of meer EUDR-producten gebruiken/vermarkten, moeten zich bewust zijn van hun verplichtingen. Bedrijven die aan minder dan twee van de volgende criteria voldoen, worden als kmo gecategoriseerd:
Balans tot 25 miljoen euro
Netto-omzet tot 50 miljoen euro
Gemiddeld aantal werknemers tot 250
De regels voor kmo’s zijn iets minder streng dan voor grote marktspelers. Kmo’s hoeven geen due diligence procedure uit te voeren, maar zijn wel verplicht om gedurende vijf jaar de contactgegevens van zowel hun eigen leveranciers te verzamelen, als van de bedrijven waaraan ze leveren. Ook de referentienummers van de due diligence statements van hun leveranciers moeten ze bewaren.
Kmo’s krijgen bovendien 6 maanden langer de tijd om de EUDR-vereisten te implementeren in hun organisatie, nl. tot 30 juni 2025.
Wat is de situatie in België?
In België draagt de FOD Volksgezondheid de verantwoordelijkheid over de handhaving van de EUDR. Federale inspecteurs zullen de onderzoeken uitvoeren. Daarnaast moet België, net als de andere EU-lidstaten, jaarlijks verslag uitbrengen aan de Europese Commissie over de controleplannen, de resultaten van de controles en opgelegde sancties. België is intussen al bezig met de implementatie van de EUDR in nationaal recht. De Wet Productnormen werd in mei 2024 nog aangepast. Zo is er reeds bepaald dat in beslag genomen producten onder de EUDR, op runderen na, via een administratieve maatregel mogen worden verkocht of gedoneerd voor onderzoeksdoeleinden of in het algemeen belang. Hebben ze weinig waarde voor een openbare verkoop of schenking, mogen ze ook worden vernietigd. Ook over de straffen is al het een en ander bekend: een gevangenisstraf kan van 8 dagen tot 3 jaar variëren, een boete van € 160 tot € 4 000 000. Een strafrechter kan nog bijkomende straffen opleggen, zoals de tijdelijke sluiting van de vestiging of een terugroeping van het product.
Vragen over de EUDR? Pantarein staat voor je klaar. Neem contact met ons op via mail@pantarein.be
Door op "Alle cookies accepteren" te klikken, gaat u akkoord met het opslaan van cookies op uw apparaat om de navigatie op de site te verbeteren, het gebruik van de site te analyseren en onze marketinginspanningen te ondersteunen.
Door op "Alle cookies accepteren" te klikken, gaat u akkoord met het opslaan van cookies op uw apparaat om de navigatie op de site te verbeteren, het gebruik van de site te analyseren en onze marketinginspanningen te ondersteunen.
