Voor grote bedrijven is duurzaamheidsrapportering verplicht, maar ook voor kleinere ondernemingen wordt het steeds belangrijker om inzichtelijk te maken hoe zij bijdragen aan een duurzame toekomst. De Voluntary Sustainability Reporting Standard for Micro and Small Enterprises, kortweg de VSME-standaard, biedt een toegankelijke en praktische oplossing om vrijwillig te rapporteren in de geest van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), zonder zware rapporteringslast. Door het omnibusvoorstel om de duurzaamheidswetgeving te vereenvoudigen, wint de VSME-standaard aan belang, ook voor grotere bedrijven met minder dan 1.000 medewerkers.
Aan de basis van de VSME-standaard ligt de CSRD, die grote en beursgenoteerde bedrijven verplicht om duurzaamheid op te nemen in hun rapportage. Die verplichting veroorzaakt een kettingreactie in de hele waardeketen: de betrokken bedrijven brengen hun supplychain in kaart en stellen ESG-vragen aan hun leveranciers, waaronder veel kmo’s. Ondertussen verwachten banken en andere spelers in de financiële sector steeds vaker duurzaamheidsinformatie van ondernemingen. En ook voor kmo’s die een investeerder of overnemer zoeken wordt ESG-monitoring en -rapportering steeds crucialer.
De VSME-standaard biedt kmo’s een helder kader om die vragen gestructureerd, uniform en efficiënt te beantwoorden.
De standaard is flexibel en vrijwillig, waardoor kmo’s duurzaamheidsrapportage kunnen invoeren zonder de directe druk van verplichte naleving. Hij biedt een eenvoudige manier om inzicht te krijgen in je impact op ESG-vlak (Environment, Social, Governance) en hoe die je financiële positie en prestaties beïnvloedt – op korte en lange termijn. Zo wordt duurzaamheidsrapportering toegankelijk voor ondernemingen die ESG ernstig nemen en hun stakeholders transparantie willen bieden, maar niet de middelen hebben van een groot bedrijf
De VSME-standaard en het EU-omnibusvoorstel
Veel kmo’s vrezen dat ze, door de naleving van CSRD- en CSDDD-verplichtingen door grote bedrijven, overspoeld zullen worden met verzoeken en vragenlijsten uit hun waardeketen. Dat kan een aanzienlijke administratieve last opleveren. Europa heeft daarop ingespeeld door een vrijwillige rapportagestandaard voor kmo’s voor te stellen, gebaseerd op de VSME-standaard. De Belgische CSRD-wet bepaalt dat grote bedrijven alleen data bij kmo’s mogen opvragen die in de VSME vervat zitten.
Het omnibusvoorstel van de Europese Commissie schuift de VSME-standaard ook naar voren als rapporteringsleidraad voor bedrijven die in de nieuwe scope niet meer CSRD-plichtig zouden zijn. Het zou gaan om bedrijven met minder dan 1.000 medewerkers, maar die drempel moet nog worden goedgekeurd.
De VSME-standaard biedt tal van voordelen voor kmo’s en bedrijven met minder dan 1.000 werknemers die de uitkomst van het omnibusvoorstel niet willen afwachten:
• Kostenbesparing en efficiëntie: De VSME maakt het eenvoudig om duurzaamheidsgegevens systematisch te verzamelen. Dat brengt vaak mogelijkheden aan het licht om te besparen, bijvoorbeeld op energie, water en andere hulpbronnen.
• Beter risicomanagement: Dankzij de gestructureerde aanpak kun je ESG-risico’s in de toeleveringsketen snel opsporen, waardoor je verstoringen in je bedrijfsvoering kunt voorkomen.
• Sterkere marktpositie: Banken, investeerders en zakelijke partners hechten steeds meer waarde aan duurzaamheid. De VSME helpt om de toenemende informatieverzoeken van grote bedrijven en stakeholders uniform te beantwoorden. Door je duurzaamheidsrapport volgens de VSME te publiceren, positioneer je je bedrijf als een ernstige speler op het vlak van duurzaamheid. Dat vergroot je kansen op investeringen en nieuwe samenwerkingen.
• Extra groeikansen: De VSME stelt kmo’s in staat om concrete duurzaamheidsdoelstellingen te formuleren op basis van ESG-gegevens. Daardoor kunnen ze beter inspelen op markttrends en de verwachtingen van klanten. Dat opent de deur naar nieuwe groeikansen, terwijl ondernemingen flexibel en duurzaam blijven.
• Voorsprong op regelgeving: De VSME bereidt kmo’s voor op toekomstige duurzaamheidswetgeving, waardoor ze compliant blijven en niet worden verrast door nieuwe verplichtingen. Omdat de standaard elementen bevat die compatibel zijn met uitgebreidere rapportagekaders, kunnen ondernemingen soepel overstappen naarmate hun behoeften evolueren.
De VSME-standaard bestaat uit twee modules: de basismodule en de geavanceerde module. Het verschil tussen beide ligt in de diepgang van de informatie en de complexiteit van de rapportage:
• Basismodule (circa 50 datapunten)
Deze instapmodule is bedoeld voor ondernemingen die net beginnen met het meten en rapporteren van duurzaamheid. Hij bevat minimumeisen rond ESG en helpt je om de basisgegevens over je impact te verzamelen en gestructureerd vast te leggen, zoals energieverbruik, waterbeheer, afvalreductie en ethisch inkopen. De rapportage is eenvoudig en toegankelijk voor alle belanghebbenden, van klanten tot investeerders.
• Geavanceerde module (circa 100 datapunten)
Voor wie al verder gevorderd is in zijn duurzaamheidsstrategie biedt deze module geavanceerdere richtlijnen en tools. Naast de datapunten van de basismodule richt hij zich op bredere vraagstukken zoals de verduurzaming van de volledige waardeketen, impactanalyse, en de integratie van duurzaamheid in de bedrijfsstrategie. Dit is de beste keuze voor bedrijven die hun duurzaamheidsinspanningen willen verfijnen en die willen aantonen hoe ze waarde creëren op lange termijn.
Is je onderneming geen kmo, heb je minder dan 1.000 medewerkers en ben je mogelijk niet langer CSRD-plichtig? Dan raden we de geavanceerde module aan.
Ingezoomd: de KPI’s
We overlopen de key performance indicators (KPI’s) van de VSME-standaard binnen de milieuparameters, de sociale parameters en de bedrijfsparameters van de basismodule (B) en de geavanceerde module (C). Bekijk de KPI's hier.
De VSME-standaard implementeren is eenvoudiger dan je denkt. Zo pak je het aan:
Kies de module die bij jouw onderneming past
als je nog geen ervaring hebt met duurzaamheidsrapportering, helpt de basismodule je om een solide basis op te bouwen. Behoor je tot de bedrijven met 250 tot 1.000 werknemers die mogelijk buiten de CSRD-verplichting zullen vallen? Dan is de geavanceerde module een betere keuze.
Verzamel relevante gegevens over je duurzaamheidsinspanningen
Dat kan zo eenvoudig zijn als je energieverbruik bijhouden of naar de duurzame praktijken van je leveranciers informeren. Wil je een gestructureerde aanpak, leg dan processen vast om belangrijke data te verzamelen, zoals CO₂-uitstoot, energieverbruik, afvalbeheer, werknemersrechten en diversiteit. Samenwerking met interne teams of externe experts verhoogt de betrouwbaarheid en nauwkeurigheid van die gegevens.
Bij Pantarein ondersteunen we grote bedrijven, maar we begeleiden ook kmo’s bij hun vrijwillige duurzaamheidsrapportering. Twee mooie voorbeelden zijn glastuinbouwbedrijf Den Berk Délice en het familiebedrijf Desmedt Labels, die we hielpen om een ESG-strategie en duurzaamheidsrapportering te ontwikkelen – tools die niet alleen voldoen aan de vereisten, maar beide ondernemingen ook voorbereiden op de toekomst.
Den Berk Délice, gespecialiseerd in smaaktomaten, wilde zijn impact op het milieu en de samenleving in kaart brengen. De kmo uit Hoogstraten wil bijdragen aan een gezonde levensstijl; duurzaamheid en klimaatactie zijn voor hen essentiële groeivoorwaarden. Door haar ESG-beleid grondig te analyseren, ontdekten ze waar ze écht het verschil kunnen maken.
Pantarein hielp hen om de juiste prioriteiten te stellen en hun focus uit te breiden naar een volwaardige ESG-strategie, inclusief targets en KPI’s in lijn met de CSRD. Dat gebeurde op vrijwillige basis, waardoor Den Berk Délice de komende jaren in eigen tempo richting CSRD kan evolueren. We vatten hun verhaal samen in een wervende en visueel sterke brochure.
Ook bij Desmedt, actief in next generation labels, staat duurzaamheid sinds 2022 hoog op de agenda. De kmo uit Bornem werd geconfronteerd met uitdagingen zoals grondstoffenschaarste, stijgende energieprijzen en de noodzaak om hun CO₂-uitstoot te verminderen.
Met Pantarein als gids ontwikkelde Desmedt een overkoepelende duurzaamheidsstrategie, gericht op heldere ESG-communicatie met hun stakeholders. Hun aanpak heeft drie speerpunten: natuurlijke hulpbronnen beschermen, een motiverende werkomgeving creëren en bijdragen aan een welvarende toekomst. De specifieke doelen en meetbare targets die daaruit voortkwamen, vormden de basis voor het eerste duurzaamheidsrapport van Desmedt. In 2024 werd tweede editie van het rapport bekroond als beste eerste duurzaamheidsrapport op de Belgian Award for Sustainability Reports.
Zowel Den Beck Délice als Desmedt Labels vertrok vanuit vrijwillige duurzaamheidsrapportering, waarmee beide kmo’s hun eigen koers konden bepalen én zich voorbereidden op de uitdagingen van de toekomst. Op die manier integreerden ze duurzaamheid niet alleen in hun bedrijfsstrategie, maar konden ook helder over hun impact communiceren met de buitenwereld.
Met de VSME-standaard is een sterke hefboom voor zowel kmo’s als grotere bedrijven nu al beschikbaar. Waarom wachten? Zet vandaag nog de eerste stap richting een soepelere en minder belastende duurzaamheidsrapportage, en zorg ervoor dat je bedrijf toekomstproof is.
Hulp nodig? Wij denken graag met je mee. Neem contact op via mail@pantarein.be