De implementatie van de CSRD is volop aan de gang, maar ook het beleid ontwikkelt nog volop. Dit waren de belangrijkste ontwikkelingen in de eerste jaarhelft van 2024, en dit staat er nog op het programma.
Het had eigenlijk in orde moeten zijn op 6 juli, maar die deadline heeft ons land niet gehaald. Europese lidstaten moesten deze zomer de Europese rapporteringsdirectieve CSRD omzetten in nationale wetgeving of een delegated act. België heeft intussen wel degelijk een wetsontwerp. Wellicht wordt de omzettingswet in het najaar van 2024 dan gestemd.
Let wel: de mogelijkheden om af te wijken van de Europese wetgeving zijn vrij beperkt. Zo verandert er niets aan de timing: grote ondernemingen moeten hoe dan ook hun eerste compliant rapport neerleggen over boekjaar 2025. Toch is het zeker mogelijk dat er nog lichte wijzigingen worden doorgevoerd. Concreet moeten onze ministers het eens geraken over de volgende thema’s:
1. Scope: mogelijks verstrengt België de regels voor wie er onder de CSRD moet rapporteren. De kans lijkt klein, maar België kan in principe de thresholds strenger maken (50 miljoen omzet, 25 miljoen balans, 250 werknemers), of extra rechtsvormen insluiten (zoals vzw’s).
2. Handhaving: elke lidstaat mag bepalen welke gerechtelijke en/of administratieve organen belast worden met de handhaving van de CSRD. Dat kunnen financiële regelgevende instanties en andere administratieve instanties zijn.
3. Sancties: België mag ook zelf bepalen hoe naleving van de wet wordt ingevuld. Een land als Frankrijk heeft bijvoorbeeld geldboetes en aanvullende straffen (zoals uitsluiting van overheidsopdrachten) vastgelegd bij non-compliance.
4. Assurance: het is nog af te wachten welke actoren de verplichte externe controle mogen uitvoeren. Bedrijfsrevisoren mogen deze taak in de eerste periode van ‘limited assurance’ sowieso uitvoeren, voor daarna bestaat de kans dat ook andere partijen zoals accountants mogen worden ingeschakeld.
Lees hier meer over de audit van het duurzaamheidsrapport.
Eind juli 2024 hebben acht lidstaten (Frankrijk, Denemarken, Finland, Slovakije, Zweden, Roemenië, Ierland, Litouwen) en EER-land Noorwegen de CSRD-richtlijn reeds omgezet in nationale wetgeving. Hongarije en Tsjechië hebben de richtlijn al gedeeltelijk omgezet, in België verwachten we de wetgeving dit najaar pas. De overige landen zitten nog in de ontwerp- of raadplegingsfase, of hebben nog geen updates gedeeld.
Ook kmo’s voelen de CSRD dichterbij komen door vragen uit hun toeleveringsketen of van kredietverstrekkers en investeerders. Daarom worden er rapporteringsstandaarden op hun maat uitgewerkt.
Eind 2023 gaf EFRAG twee rapporteringsstandaarden voor kmo’s vrij: een verplichte standaard voor beursgenoteerde kmo’s (Listed SME’s, vandaar de afkorting LSME) en een vrijwillige variant voor wie niet beursgenoteerd is (Voluntary SME, ofwel VSME). Net zoals met de ESRS’en het geval was, doorlopen de standaarden een heus proces. (Voor wie meer wil weten over de tijdlijn van de LSME en VSME, maakten we hieronder een handige visual.) De actuele versies zijn nog niet finaal, maar geven wel al een goed beeld van hoe de eindteksten er zullen uitzien. Dit is de essentie:
De LSME behoudt grotendeels dezelfde opbouw, inhoud en verplichtingen die we reeds kennen uit de rapporteringsstandaarden voor grote ondernemingen. In een vorige insight lichtten we de LSME al dieper toe.
Samengevat:
• Zelfde opbouw (twee transversale standaarden plus tien cross-cutting standaarden)
• Ingekorte inhoud (beperktere materialiteitsanalyse en sommige requirements worden samengenomen)
• Minder datapunten
• Meer ruimte voor kwalitatieve info
De VSME bestaat uit verschillende ‘building blocks’ of modules: een basismodule, narratieve module en business partners module. Volg je de VSME, dan moet je altijd beginnen met de basismodule. Daarna kan je aanvullen met modules 2 en/of 3.
1. Basis module: deze opstartmodule werd ‘light’ gehouden om ook micro-ondernemingen de kans te bieden een compliant rapport neer te leggen. Er worden 12 disclosures omschreven: ESG-metrics zoals we ze reeds kennen uit de ESRS’en (denk aan broeikasgassen, energie, biodiversiteit …). Elk van die thema’s moet aan bod komen in het rapport, tenzij ze niet van toepassing zijn voor de onderneming. Opvallend is dat er geen materialiteitsanalyse verplicht is: een zelfinschatting volstaat.
2. Narratieve module: ook wel de PAT-module genoemd (Policies, Actions and Targets). Deze module is bedoeld voor kmo’s die reeds ‘PAT’ bepaald hebben. Na een vereenvoudigde materialiteitsanalyse, bepalen ze welke ESG-topics uit de basismodule voor hen materieel zijn. Die vereisten combineren ze dan met 5 disclosure requirements, waaronder hun policy’s, acties en doelstellingen, en een beperkt aantal metrics.
3. Business partners module: met deze derde module komt een kmo tegemoet aan specifieke vragen die te verwachten zijn van stakeholders in de financiële sector (zoals kredietverstrekkers en investeerders). Opnieuw bepaalt een vereenvoudigde materialiteitsanalyse de thema’s uit het rapport. Er zijn ook enkele metrics en in totaal 11 disclosure requirements (zoals scope 3 CO2-emissies, het klimaattransitieplan of genderdiversiteit binnen het management).
De VSME beoogt expliciet een leidraad te bieden voor ondernemingen die niet rechtstreeks onder de CSRD vallen, maar toch rapportering oppikken. Zo is het voor iedereen – henzelf, kredietverstrekkers én de CSRD-bedrijven die hun data opvragen – eenduidig welke inhoud en welke graad van detail haalbaar zijn. Het is een nieuwe stap in het uniformiseren van Europese duurzaamheidsrapportage.
De CSRD en de bijhorende rapporteringsstandaarden (ESRS) vormen de core van ESG-rapportering. Flankerende regelgeving - zoals sectorspecifieke rapporteringsstandaarden of de XBRL Taxonomy -– is nog volop in ontwikkeling. Parallel reikt EFRAG met een reeks guidance documenten praktische handvaten aan bij de implementatie van de CSRD en ESRS.
Deze hulpdocumenten zijn al vrijgegeven:
• Materialiteitsbeoordeling: dubbele materialiteit ligt aan de basis van elke duurzame strategie en rapport. Toch werd de aanpak van de materialiteitsbeoordeling in de rapporteringsstandaarden niet concreet beschreven. De nieuwe richtlijnen zetten je op weg. Wij maakten al een samenvatting in een eerdere insight.
• Value chain: een groot deel van je impacts, risico’s en opportuniteiten bevindt zich niet binnen je bedrijfsmuren, maar in je value chain bij je business relaties. Rapporteren over wat er bij andere partijen gebeurt, vergt echter voor vele bedrijven een nieuwe mindset. Opnieuw vind je al een handig stappenplan van onze hand om je op weg te helpen.
• ESRS-datapunten: de derde implementation guidance bevat alle vereisten uit de eerste set van ESRS, in een Excel-bestand. Het bestand bevat aanvullingen, zoals of de info kwantitatief dan wel kwalitatief moet zijn. Ook overgangsbepalingen worden gemeld. Handig voor wie aan zijn gap analyse begint, maar zie het niet als een vervanging van de rapporteringsstandaarden! De lijst bevat bijvoorbeeld géén bedrijfsspecifieke datapunten of de conceptuele principes van ESRS 1.
• ESRS Q&A-platform: geen pure ‘implementation guidance’, wel erg nuttig voor wie aan de slag gaat met de rapporteringsstandaarden. Deze Q&A publiceert antwoorden op allerhande technische vragen die EFRAG al binnenkreeg rond de implementatie van de ESRS. Zowel cross-cutting onderwerpen, als E-, S- en G-topics passeren de revue.
En er komt nog meer guidance aan:
• EFRAG bereidt richtlijnen voor rond het openbaar maken van transitieplannen
• Parallel zijn er interoperabiliteit-oefeningen gaande met andere veelgebruikte rapporteringskaders zoals GRI, IFRS, TNFD, ISSB … Blootleggen waar de ESRS’en overeenkomen met én verschillen van die frameworks, voorkomt dubbele rapportering (en onduidelijkheden). De overeenstemming tussen de ESRS en de GRI-vereisten is bijvoorbeeld erg hoog. EFRAG zal gezamenlijk met de andere instanties implementatie-ondersteuning publiceren.
De twaalf overkoepelende ESRS’en kennen we intussen allemaal: 2 cross-cutting standaarden en 10 thematische/ topical standaarden die verschillende ESG-thema’s afdekken. Ze vormen vandaag de leidraad voor wie rapporteert: in functie van je materialiteitsanalyse bepaal je welke standaarden en datapunten materieel zijn voor het rapport.
Vanaf 2026 wordt een nieuwe reeks standaarden verwacht: sectorspecifieke standaarden die extra richtsnoeren zullen aanbieden voor specifieke sectoren. Initieel waren de sectorspecifieke standaarden al in 2024 verwacht, maar die timing werd bijgesteld om de cross-cutting en topical standards eerst goed te laten landen in de rapporteringspraktijken.
Toch blijft het uitkijken naar de sectorspecifieke standaarden, omdat ze een overzicht zullen geven van de impacts, risico’s en opportuniteiten die naar verwachting materieel zijn in een bepaalde sector. De eerste sectoren die hun eigen standaard kunnen verwachten, zijn die van mijnbouw, steengroeven en kolenwinning, die van olie en gas, die van wegvervoer en tot slot die van landbouw en visserij.
ESG gaat uiteraard veel breder dan de rapportering die de CSRD voorschrijft. Een integrale aanpak neemt ook heel wat andere concepten mee, die in andere Europese wetgeving terug te vinden is. Neem contact met ons op als je meer info zoekt rond:
• ESRS Set 1 XBRL Taxonomy: Na publieke consultatie is de definitieve ESRS XBRL taxonomie in juli ter goedkeuring voorgelegd. Dat is opnieuw een belangrijke stap in het proces naar uniformisering van CSRD-rapporten. De definitieve versie wordt later deze zomer overhandigd aan de Europese Commissie en aan de European Securities and Market Authority (ESMA). Op basis daarvan gaat ESMA aan de slag met de regels rond tagging, die uiteindelijk zullen worden omgezet in een delegated act. Naar verwachting zal die in 2026 voor het eerst worden gebruikt, voor rapporten over boekjaar 2025.
• EUDR (European Deforestation Regulation). De ontbossingswet is een van dé hete hangijzers vandaag, voor elke onderneming actief in hout, rubber, runderen, cacao, koffie, palm en soja. Al op 30 december 2024 moeten grote ondernemingen de verplichtingen volledig hebben toegepast. In België gebeurt de handhaving van de EUDR door de FOD Volksgezondheid. Ons land heeft intussen de Wet Productnormen al aangepast, met toevoegingen van corrigerende maatregelen en sancties voor schendingen van de EUDR.
• CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive). De wet rond zorgplicht werd in mei formeel aangenomen en verscheen op 5 juli 2024 in het Europees Publicatieblad. Europese lidstaten hebben nu twee jaar de tijd om de CSDDD te implementeren in nationale wetgeving. Lees de essentie van de CSDDD rustig na in onze nieuwsupdate.
• FLR (Forced Labour Regulation). Nog nieuw sinds het voorjaar van 2024: de Forced Labor Regulation. Het Parlement gaf al zijn definitieve goedkeuring, de volgende instantie is de Raad. De verordening zal drie jaar na inwerkingtreding van kracht worden, medio 2027 dus. In tegenstelling tot de CSDDD wordt de FLR niet in nationale wetgeving omgezet, hij is – zoals alle Europese Regulations - rechtstreeks van toepassing in alle EU- en EER-lidstaten. In de praktijk zal de FLR waarschijnlijk extra nadruk leggen op de due diligence-processen om risico's op gedwongen arbeid in waardeketens te identificeren.
• ESPR (Ecodesign for Sustainable Products Regulation). Op 18 juli 2024 trad ook de ESPR in werking. Kort gezegd vormt die de hoeksteen van Europa om producten duurzamer en meer circulair te maken. De ESPR is een kaderwetgeving, wat betekent dat concrete productregels in de loop van de tijd worden vastgesteld.
Bedrijven kijken tegen alsmaar meer (rapporterings)verplichtingen aan. Pantarein helpt je met elke stap richting CSRD-compliance, je interne en externe ESG-traject.
Meer hulp nodig bij een specifiek thema? Laat het ons weten.
